Powiat kluczborski, gmina Lasowice Wielkie
(nazwa niemiecka: Gross Lassowitz, w latach 1936-1945 Oberwalden, Kreis Rosenberg O.S.)
Rys historyczny i stan obecny:
Wieś Lasowice Wielkie została założona przed końcem XIII w. Ze względu na bliskie położenie Lasowic Małych i podobną nazwę, trudno jednoznacznie określić, o której z miejscowości mówi część wzmianek historycznych. Tak jest miedzy innymi z zapisem z 1446 r., kiedy to Jan Dambrowka z Jasieni kupił część Lasowic koło Olesna. Z czasem rodzina Dambrowka rozbudowała swe dobra w okolicach Olesna i w ich skład weszły obydwie wspomniane wyżej wioski. W 1447 r. pojawia się pierwsza informacja o kościele w Lasowicach Wielkich. W 1519 r. wzniesiono drewniany kościół p.w. Wszystkich Świętych. Świątynia uległa zniszczeniu w nieznanych okolicznościach i została ponownie zbudowana w 1599 r.. W tym czasie właściciele Lasowic Wielkich często się zmieniali i o wielu z nich nie posiadamy żadnych informacji. W 1753 r. wieś zakupił Juliusz Gebhard jun. von Hoym, którego córka Amalia Luiza Maria Szarlotta w 1782 r. wyszła za mąż za generała Fryderyka Ludwika księcia zu Hohenlohe-Ingelfingen-Öhringen i w posagu wniosła jego rodzinie rozległe dobra (w ich skład wchodziły również Lasowice Wielkie). Majątek ten pozostał w rękach rodu Hohenlohe-Ingelfingen-Öhringen ze Sławięcic do końca drugiej wojny światowej. Posiadłość często oddawano w dzierżawę, m.in. w 1930 roku dzierżawcą był Georg Hellmann, zamieszkały w Lasowicach Wielkich. W tym czasie dobra liczyły 653ha, w tym 551ha pól uprawnych, 69ha łąk, 2ha ogrodu, 24ha dróg i podwórzy gospodarczych. Na folwarku działała gorzelnia.
W XIX w. za rządów rodziny Hohenlohe-Ingelfingen-Öhringen, w Lasowicach Wielkich wzniesiono pałac, wokół którego założono park krajobrazowy. Pałac został zniszczony w 1945 r. W latach 60-tych XX w. istniały jeszcze jego ruiny, obecnie po rezydencji nie ma już śladu. W Lasowicach Wielkich przetrwał jedynie park podworski. Niestety park jest bardzo zaniedbany i przypomina raczej las. Z dawnego założenia zachowała się tylko poprzeczna aleja perspektywiczna. W pobliżu parku znajdują się zabudowania dawnego folwarku, wśród nich wyróżnia się czterokondygnacyjny spichlerz.
Informacje praktyczne i dojazd:
Na przystanku „Lasowice Wielkie skrzyżowanie” zatrzymują się autobusy PKS kursujące pomiędzy Opolem, a Kluczborkiem. Dzięki temu dojazd komunikacją publiczną do Lasowic Wielkich jest bardzo łatwy. Można jechać pociągiem z Katowic lub Tarnowskich Gór do Kluczborka i dalej autobusem. Ze względu na częstotliwość kursowania pociągów, polecam jednak inny wariant podróży: dojazd pociągiem z Gliwic do Opola i autobus PKS-u do Lasowic Wielkich. Samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia, następnie DK 88 do Strzelec Opolskich i DK 94 do Opola. Z Opola DK 45 w stronę Kluczborka, z trasy tej w miejscowości Trzebiszyn należy zjechać w prawo w lokalną drogę do Lasowic Wielkich. Odległość: w jedną stronę około 105 km. Na miejscu samochód można zostawić przy bocznej drodze prowadzącej do parku.
Podczas wizyty w Lasowicach Wielkich warto zobaczyć drewniany kościół parafialny p.w. Wszystkich Świętych wzniesiony w 1599 r. Świątynia wielokrotnie odnawiana i przebudowywana. Kościół jednonawowy, o konstrukcji zrębowej, z wieżą zbudowaną w konstrukcji słupowej. Wewnątrz zachowało się skromne wyposażenie z XVII i XVIII w. W Lasowicach Wielkich znajduje się również ewangelicko-augsburski kościół p.w. Piotra i Pawła. Neogotycka, murowana świątynia została zbudowana w latach 1864-66, po ponownym ustanowieniu parafii ewangelickiej przez króla pruskiego Wilhelma I Hohenzollerna.
Damian Dąbrowski,
Styczeń 2010 r.