Powiat prudnicki, gmina Lubrza

(nazwa niemiecka: Schlogwitz, w latach 1936-1945 Schlagenhof, Kreis Neustadt)

 

Rys historyczny i stan obecny:

Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1379 roku. Słoków wraz z Kornicą i Kotkowicami był własnością rodu Kornitzów. Z zachowanych dokumentów wynika, że w 1416r. Weronko Kornicz z żoną Ofką sprzedali kolegiacie głogóweckiej 2 grzywny czynszu ze Słokowa, a trzy lata później Werner i Janussius von Kornicz podpisali ugodę z kapitułą kolegiaty głogóweckiej w sprawie 3 grzywien czynszu ze Słokowa i Kotkowic. Na tym kończą się informacje na temat średniowiecznych dziejów Słokowa. Miejscowość na kilka kolejnych stuleci znika ze źródeł historycznych. W 1819 roku majątek w Słokowie nabył landrath Carl Wilhelm Ludwig von Wittenburg. Landrath von Wittenburg pozostał właścicielem dóbr przynajmniej do 1845r. W tym czasie w wiosce znajdował się folwark i pałac. Przed 1856r. posiadłość odziedziczyli spadkobiercy landrata, między innymi wdowa po nim. Słoków był jedną z mniejszych miejscowości powiatu prudnickiego. W 1868 roku liczył 217 mieszkańców, w tym 145 katolików i 72 ewangelików. W 1872r. rodzina von Wittenburg oddała majątek w dzierżawę cukrowni z Osobłagi (Zuckerfabrikgesellschaft zu Hotzenplotz in Oesterreich). W imieniu zakładu folwarkiem zarządzał Paul Tripke, zapewne krewny Augusta Tripke, właściciela majątku w sąsiedniej Olszance. W 1876r. dobra w Słokowie należały do Rudolfa von Wittenburga (ur.1842r., zm.1911r.) królewskiego starosty  (Königl. Landrath) i jego brata Paula von Wittenburga (zm.1907r.). Rudolf von Wittenburg pełnił funkcję starosty powiatu prudnickiego w latach 1872-1886r. W latach dziewięćdziesiątych XIX w. skupił się na karierze politycznej i pozostawił majątek w Słokowie swojemu bratu. W 1894r. dobra należące do porucznika Paula von Wittenburga, starszego ziemskiego (Landesältester), liczyły 219,4ha, w tym 201,2ha pól uprawnych, 8,9ha łąk, 4,4ha lasów, 4,9ha gospodarstwa. Folwarkiem zarządzał inspektor August Winkelmann. Po śmierci ojca w 1907r. posiadłość odziedziczył jego syn porucznik Gustav von Wittenburg. Gospodarstwem rolnym w dalszym ciągu zajmował się inspektor August Winkelmann. Dopiero pomiędzy 1912 a 1917r. na stanowisku inspektora zastąpił go pan Mandel. Do Gustava von Wittenburga (zm.1961r.) majątek należał do końca drugiej wojny światowej. W latach trzydziestych pogorszyła się sytuacja ekonomiczna gospodarstwa. W 1937r. powierzchnia posiadłości wynosiła tylko 189,5ha, w tym 171,3ha pól uprawnych, 8,9ha łąk, 4,4ha lasów, 4,9ha dróg i podwórzy gospodarczych. Jej współwłaścicielem był bank Bkk Eichborn & Co., Fil. Neustadt O.S., w którym prawdopodobnie rodzina von Wittenburg była zadłużona. Gospodarstwo w 1937r. prowadził inspektor Luzny. Druga wojna światowa nie oszczędziła właścicieli majątku w Słokowie. W 1944r. zginął Johannes von Wittenburg jeden z synów Gustava. W tym samym roku w dworze w Słokowie odbył się ślub Margherity (ur.1911r., zm.1994r.), córki Gustava z hrabią Hansem Wilhelmem Bernardem von Hochbergem (ur.1914r.). Zięć zginął w rok po ślubie 22 stycznia 1945r. Niedługo po zakończeniu drugiej wojny światowej w sierpniu 1945r. zmarł Rudolf von Wittenburg, drugi syn Gustava. Reszta rodziny porzuciła majątek w Słokowie i uciekła przed zbliżającą się do niego Armią Czerwoną. Po 1945r. dobra Wittenburgów przeszły na własność państwa polskiego.

 

Pałac

Barokowy pałac w Słokowie został zbudowany w XVIII wieku. Niestety nie znamy rodziny fundatora rezydencji. Siedziba właścicieli majątku przetrwała w dobrym stanie do 1945 roku, kiedy to spalili ją żołnierze Armii Czerwonej. Ruiny budynku wysadzono w powietrze w drugiej połowie lat sześćdziesiątych XX wieku, pomimo wpisania obiektu do rejestru zabytków. Wygląd pałacu możemy odtworzyć dzięki przedwojennym fotografiom i opisowi w Katalogu Zabytków Sztuki z 1960 roku. Pałac był budynkiem murowanym z cegły, potynkowanym, założonym na planie prostokąta, częściowo podpiwniczonym, dwukondygnacyjnym, z użytkowym poddaszem, nakrytym dachem mansardowym z lukarnami i powiekami. Fasada (elewacja wschodnia) posiadała jedenaście osi. Jej środkową, wysunięta nieco przed lico, trzyosiową część, akcentował trójkątny ścięty przyczółek. Elewacje ogrodowa była dziewięcioosiowa, z balkonem. Elewacje o skromnej dekoracji dzieliły gzymsy między kondygnacjami i boniowane lizeny w narożnikach. Okna posiadały proste obramowania. Układ wnętrz był dwutraktowy z centralną sienią i korytarzem między traktami. Część pomieszczeń nakrywały sklepienia kolebkowo-krzyżowe. Zarówno na ścianach zewnętrznych jak i wewnętrznych rezydencji zachowana była fragmentarycznie rokokowa dekoracja malarska, pochodząca z drugiej połowy XVIII wieku. Na ścianie elewacji południowej znajdował się zegar słoneczny.

W zrujnowanym pałacu planowano w czasach Polski Ludowej urządzić szkołę rolniczą. Niestety ostatecznie zapadła inna decyzja i zabytek w barbarzyński sposób zniszczono. Obecnie z niezwykle ciekawego założenia pałacowo-parkowego pozostał tylko park, spichlerz i kaplica-dzwonnica z figurą św. Jana Nepomucena.

 

Zabytki w Słokowie

Do rejestru zabytków w Słokowie wpisano zespół pałacowy z XVIII-XIX wieku: ruinę pałacu (nie istnieje, wpis z 21.05.1965r., nr rej.: 1039/65), spichrz (21.06.1965r., nr rej.: 1039/65), kaplicę-dzwonnicę, położoną obok spichrza (21.04.1978r., nr rej.: 2034/78) i park (28.08.1984r., nr rej.: 111/84).

 

Informacje praktyczne i dojazd

Dojazd komunikacją publiczną do Słokowa zapewniają rzadko kursujące z Białej i Prudnika autobusy firmy Veolia Transport Sp. z o.o. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic DK408 do Kędzierzyna-Koźla, a następnie skręcić w lewo na obwodnicę miasta, będącą częścią trasy DK40. Jazdę DK40 w stronę Prudnika należy kontynuować do miejscowości Laskowice. W Laskowicach trzeba skręcić w prawo w lokalną drogę prowadzącą prosto do Słokowa. Odległość: z Gliwic w jedną stronę około 80km. Park w którym znajdowała się rezydencja położony jest na lewo od głównej drogi. Samochód można zaparkować w pobliżu zabytkowego spichlerza.

 

Damian Dąbrowski,

Luty 2013 r.

 

Joomla templates by a4joomla