Powiat trzebnicki, gmina Zawonia

(nazwa niemiecka Ober und Nieder Kehle, Kreis Trebnitz)

 

Zabytki w Kałowicach

Żaden z budynków w Kałowicach nie został wpisany ani do rejestru, ani do ewidencji zabytków.

Kałowice wzmiankowano w datowanej na przełom XIII i XIV wieku Księdze uposażeń biskupstwa wrocławskiego. W kolejnych stuleciach wioska była podzielona na dwa działy: dolny i górny.

 

Kałowice Dolne

Majątek należał m.in. do rodów von Schlichting, von Seidlitz, von Salisch, von Solms, von Schmidt, von Scheliha, Mog, von Salisch. Kiedy Georg Rudolph Gustaw von Salisch nabył majątek w Kałowicach Górnych, losy obydwu posiadłości były wspólne. Włości w Kałowicach Dolnych straciły na znaczeniu. Na mapie z pierwszej połowy XX wieku nie ma już nawet folwarku. Wśród zaznaczonych na niej niewielu zabudowań wioski wyróżnia się jedynie leśniczówka. Obecnie z całej dawnej wioski przetrwało dosłownie kilka domów wzniesionych przed 1945 rokiem.

Rezydencja w Kałowicach Dolnych miała co najmniej osiemnastowieczny rodowód. Siedzibę pańską wzmiankowano w latach 1785, 1830 i 1845. Dwór w Kałowicach Dolnych nie istnieje, trudno nawet w przybliżeniu podać datę jego zagłady. Budynek mógł zostać rozebrany już w drugiej połowie XIX wieku. Nie zachowały się żadne zdjęcia, czy ryciny przedstawiające rezydencję.

 

 

Kałowice Górne

Dobra rycerskie należały m.in. do rodów von Schlichting, von Berg, von Salisch, von Gersdorf, von Diebitsch, von Puttkammer, Jänsch. Przed 1856 rokiem majątek nabył starosta Georg Rudolph Gustaw von Salisch, posiadający wcześniej Kałowice Dolne i Jaszyce. Gdy zmarł w 1861 roku, należące do niego liczne majątki zostały podzielone pomiędzy trzech synów. Paul von Salisch, najstarszy z nich, otrzymał Jaszyce i Kałowice. Zmarł w 1883 roku, nie pozostawiając spadkobiercy. Włości objął jego bratanek Arthur von Salisch. Kolejnym właścicielem dóbr w Jaszycach i Kałowicach został małoletni Paul von Salischa, syn Arthura. Około 1895 roku z dóbr Paula von Salischa utworzono majorat Jaszyce. W jego rękach pozostał do lat dwudziestych XX wieku. Około 1926 roku ordynację otrzymał w spadku rotmistrz i starosta Gotthillf von Salisch z Kraskowa. Pozostał on właścicielem dóbr do 1945 roku. Według księgi adresowej z 1937 roku cały majorat liczył 589 ha. Wchodzące w jego skład dobra Górne Kałowice miały powierzchnię 313,5 ha, w tym 109 ha pól uprawnych, 181 ha lasów, 18,5 ha łąk, 5 ha dróg, podwórzy gospodarczych, 38,5 ha innych użytków. Po 1945 roku majątek w Kałowicach przejęło państwo polskie.

Siedzibę pańską w Kałowicach Górnych wzmiankowano w latach 1785, 1830 i 1845. Skromna rezydencja przetrwała do dziś. Wraz z budynkami gospodarczymi otacza dziedziniec folwarczny. Jeden z budynków gospodarczych został rozebrany, część zabudowań jest użytkowana, inne z uszkodzonymi dachami powoli niszczeją. Parterowy dwór (obecnie nr 26) wzniesiony częściowo z rudy darniowej, pełni funkcję wielorodzinnego domu mieszkalnego. Budynek nie przypomina siedziby szlacheckiej, a raczej oficynę, bądź dom dla pracowników folwarku. W pobliżu niewielkie zadrzewienie, skromna pozostałość po parku. Warto zwrócić uwagę na ogromny dąb rosnący na skraju osuszonego stawu.

 

Więcej informacji w przewodniku Damiana Dąbrowskiego, „Pałace Dolnego Śląska. Powiat trzebnicki. Gminy Trzebnica i Zawonia”, wydanym przez Wydawnictwo Ciekawe Miejsca.

 

Kałowice położone są około ośmiu kilometrów na północny wschód od Trzebnicy. Z miasta powiatowego najkrótszy dojazd drogą krajową nr 15 łączącą Trzebnicę z Ostródą do miejscowości Ligota i dalej lokalną drogą przez Masłów. Pozostałości Kałowic Dolnych to północna część obecnej wsi, zespół podworski Kałowice Górne znajduje się na południowym krańcu miejscowości.

 

Damian Dąbrowski,

Styczeń 2020r.

Joomla templates by a4joomla