Powiat kłodzki, gmina Kłodzko

(nazwa niemiecka: Wiesau, Kreis Glatz)

 

Rys historyczny i stan obecny:

Początki miejscowości sięgają pierwszej połowy XIV wieku. Łączna początkowo była częścią dóbr należących do królów czeskich. W 1355 roku w miejscowości wzmiankowano wolne sołectwo. Z czasem wioska została podzielona pomiędzy rodziny von Haugwitz i von Tschischwitz, od których nazwy wzięły dwa folwarki: Tschischwitzhof, położony w zachodniej części Łącznej i Haugwitzhof, znajdujący się na jej wschodnim krańcu. W nieznanych okolicznościach obydwa majątki zostały połączone. Ich właścicielem był m.in. Anton Max von Kuniz. W 1789 roku Łączna wchodziła w skład państwa stanowego Wojbórz (Herrschaft Gabersdorf), należącego do hrabiego Antona Alexandra Johanna von Magnis (ur.1751r., zm.1817r.) z Bożkowa. W tym czasie w Łącznej wzmiankowano dwa folwarki, młyn wodny, 6 gospodarstw kmiecich i 54 gospodarstwa zagrodników oraz chałupników. Wioska liczyła 344 mieszkańców. W 1830 roku właścicielem posiadłości był hrabia Friedrich Wilhelm Anton von Magnis (ur.1786r., zm.1861r.), syn hrabiego Antona Alexandra i Luise Sophie Friederike von Götzen (ur.1763r., zm.1848r.). W Łącznej znajdowało się 75 domostw, 2 folwarki, młyn wodny, gorzelnia. Osada miała 378 mieszkańców. Wszyscy byli wyznania katolickiego. Miejscowość podlegała parafii w Wojborzu. W Łącznej znajdowała się mała barokowa kaplica mszalna, ufundowana przez rodzinę von Magnis. W opisie miejscowości z 1845 roku podano następujące dane: 83 domy, 2 folwarki, 411 mieszkańców, w tym jeden ewangelik. Na folwarkach hodowano m.in. 960 sztuk owiec merynosów. W Łącznej w tym czasie działały już dwie gorzelnie. W 1861 roku po śmierci ojca majątek w Łącznej otrzymał w spadku hrabia Wilhelm Ernst Adolf von Magnis (ur.1828r., zm.1888r.). Przynajmniej od 1872 roku Wilhelm Ernst Adolf von Magnis dobra w Łącznej oddał w dzierżawę Panu Augustowi Wernerowi. W 1886 roku posiadłość wchodząca w skład państwa stanowego Bożków (Herrschaft Eckersdorf) liczyła 380ha, w tym 204ha pól uprawnych, 15ha łąk, 2ha pastwisk, 152ha lasów, 7ha dróg i podwórzy gospodarczych. W gospodarstwie hodowano 20 koni, 84 sztuki bydła rogatego, w tym 29 krów, 600 owiec, 7 świń. W 1888 roku państwo Bożków wraz z dobrami w Łącznej odziedziczył Anton Franz Ferdinand von Magnis (ur.1862r., zm.1944r.), syn hrabiego Wilhelm Ernst Adolf i Gabriele Theodore Marie z domu von Deym (ur.1839r., zm.1920r.). August Werner pomimo zmiany właściciela pozostał dzierżawcą włości w Łącznej przynajmniej do 1894 roku. W 1905 roku majątek wchodził w skład państwa stanowego Wojbórz (Herrschaft Gabersdorf) należącego do hrabiego Antona Franza Ferdinanda von Magnis z Bożkowa. Dobrami w Łącznej o powierzchni 374ha, w tym 202ha pól uprawnych, 15ha łąk, 1ha pastwisk, 154ha lasów, 2ha gospodarstwa, zarządzał August Herrmann. W 1917 roku opiekę nad folwarkami w Łącznej sprawował inspektor Zakowski. W 1937 roku właścicielem dóbr pozostawał hrabia Anton Franz Ferdinand von Magnis. Funkcję generalnego pełnomocnika pełnił jego syn dr Ferdinand von Magnis (ur.1905r., zm.1996r.). Całkowita powierzchnia włości Magnisów z Bożkowa wynosiła w tym czasie 8761ha, z tego majątek w Łącznej liczył 353ha: 159ha pól uprawnych, 14ha łąk, 16ha pastwisk, 155ha lasów, 9ha dróg i podwórzy gospodarczych. Folwarkami w Łącznej zarządzał Amtmann Schnabel. Po drugiej wojnie światowej dobra rodziny von Magnis przejęło państwo polskie. W folwarkach w Łącznej przez wiele lat funkcjonowało Państwowe Gospodarstwo Rolne. Po jego likwidacji pod koniec ubiegłego wieku zabudowania prawdopodobnie zostały sprzedane osobom prywatnym. Obecnie po folwarku wschodnim – dawnym Haugwitzhof praktycznie nie ma śladu. Do dziś przetrwała część zabudowań folwarku zachodniego – Tschischwitzhof, chociaż i w nim prowadzone są prace rozbiórkowe. Teren wokół folwarku nie jest ogrodzony, budynki można zobaczyć z zewnątrz. Dawny dwór (nr 67) pełni funkcję mieszkalną.  

 

Dwór

Rezydencja na folwarku Tschischwitzhof została wzniesiona w pierwszej połowie XVIII wieku. Budynek został przebudowany w pierwszej połowie XIX wieku, kiedy to był wykorzystywany jako siedziba zarządców majątku. Dwór w Łącznej funkcję rządcówki pełnił zapewne do 1945 roku. W czasach Polski Ludowej zabytek zmieniono w wielorodzinny budynek mieszkalny i dokonano w nim kolejnych przekształceń. Obecnie mocno przebudowany budynek utracił wszelkie cechy zabytkowe i nie przypomina rezydencji. Dwór dwuskrzydłowy, wzniesiony na planie litery „L”, murowany, potynkowany, dwukondygnacyjny, skrzydła nakryte dachami dwuspadowymi. Elewacje o częściowo zmienionym układzie otworów okiennych, nie zachowały ozdobnych detali architektonicznych.

Zabytki w Łącznej

Do rejestru zabytków w Łącznej wpisano dwór, obecnie nr 67 z 1 połowy XVIII w., przebudowany w 1 połowie XIX w. (31.01.1996r., nr rej.: 1457/WŁ). Ponadto w ewidencji zabytków znajdują się: kaplica pomocnicza p.w. św. Anny, dom mieszkalny z wozownią w zespole folwarku, szkoła i dom mieszkalny nr 2.

 

Informacje praktyczne i dojazd

Niestety dojazd komunikacją publiczną do Łącznej nie jest możliwy. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Prądy, następnie DK46 do Kłodzka przez Nysę. Z Kłodzka należy wyjechać DK381 (ul. Noworudzka) przebiegającą przez środek Bierkowic. W miejscowości tej trzeba skręcić w prawo w lokalna drogę do Łącznej. Odległość: z Gliwic w jedną stronę około 195km. Dawny folwark Tschischwitzhof wznosi się na początku miejscowości, po lewej stronie drogi.  Samochód można zaparkować przy bocznej drodze, za zabudowaniami gospodarczymi.

 

Damian Dąbrowski,

Październik 2013 r.

 

Joomla templates by a4joomla