Powiat jaworski, gmina Mściwojów
(nazwa niemiecka Kalthaus, Kreis Jauer)
Zabytki w Zimniku
Do rejestru zabytków nie został wpisany żaden obiekt w Zimniku.
W ewidencji zabytków uwzględniono kaplicę, zespół folwarczny (dwie obory i budynek mieszkalny nr 8) oraz budynek biurowy kopalni kamienia „Zimnik”, obecnie budynek mieszkalno-gospodarczy.
W 1786 roku w Zimniku wzmiankowano folwark i 142 mieszkańców. Miejscowość należała do rodziny von Nostitz z Luboradza. W kolejnych opisach Zimnika pochodzących z 1830 i 1845 roku ponownie wymieniono folwark w wiosce. Właścicielem majątku był szambelan królewski Joseph hrabia von Nostitz-Rieneck (ur.1764r., zm.1849r.), mieszkający w Pradze. W Zimniku znajdowało się także dziedziczne sołectwo. W 1849 roku dobra rycerskie otrzymał w spadku Jan Vaclav (ur.1791r., zm.1852r.), syn Josepha von Nostitz-Rieneck. Już trzy lata później kolejnym właścicielem włości został Joseph (ur.1821r., zm.1890r.), syn Jana Vaclava. Ostatnią właścicielką posiadłości z rodu von Nostitz-Rieneck była Ernestine hrabianka Rzeszy von Wolkenstein-Trostburg, która odziedziczyła ją w 1890 roku. W 1894 roku dobra rycerskie Zimnik liczyły 148ha, w tym 133ha pól uprawnych, 6ha łąk, 9ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Pod rządami rodu von Nostitz z Luboradza folwark w Zimniku przeważnie oddawany był w dzierżawę. Źródła wymieniają dzierżawców: Geniser z Zimnika (1872r.), dr medycyny Jaenisch z Jawora i porucznik Demuth (1876r.), Hancke z Kościelca w powiecie legnickim (1886r.), ponownie dr medycyny i radca sanitarny Jaenisch (1894r.), Paul Meissner (1905r.). Pomiędzy 1905 a 1909 rokiem majątek w Zimniku nabył Nathan Schall, kupiec z Wrocławia. W 1912 roku posiadłość Nathana Schall liczyła 155,5ha, w tym 130,5ha pól uprawnych, 5,7ha łąk, 4,3ha lasów, 0,2ha stawów, 14,8ha parku, ogrodu, dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Na terenie miejscowości działały dwie duże kopalnie granitu. Wspomniany wyżej Paul Meissner pozostał dzierżawcą co najmniej do 1912 roku. W 1930 roku właścicielką dóbr w Zimniku była Pani Regina Schall z Wrocławia, jej generalnym pełnomocnikiem został Ernst Schall kupiec z Wrocławia. Powierzchnia majątku wynosiła 155,5ha, w tym 125,5ha pól uprawnych, 5,7ha łąk, 0,2ha stawów, 20,6ha kopalnie granitu, 3,5ha parku, ogrodu, dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. W 1937 roku włości należały już Ernsta i Maxa Schall z Wrocławia. Wielkość posiadłości nie ulega zmianie. Jedynie rozwinęły się kamieniołomy, które pochłonęły kolejne 3ha łąk. W latach 30. XX wieku majątek dzierżawił Alfred Weissner.
Dwór w pierwszej połowie XX wieku
Źródło: https://polska-org.pl/5882457,foto.html?idEntity=513293 (dostęp: 8.09.2019r)
Źródło: https://polska-org.pl/7458241,foto.html?idEntity=513293 (dostęp: 8.09.2019r.)
Źródło: https://polska-org.pl/952092,foto.html?idEntity=513293 (dostęp: 8.09.2019r.)
Dwór w Zimniku powstał w XIX wieku. Rezydencji nie wzmiankowano w 1830 i 1845 roku. By to dość skromny budynek. Do 1945 roku pełnił głównie funkcje siedziby dzierżawców posiadłości. Następnie w czasach Polski Ludowej dwór zmieniono w wielorodzinny budynek mieszkalny. Na początku XXI wieku folwark z dworem nabył prywatny inwestor. Po 2008 roku skuto tynki zewnętrzne dworu i wymieniono jego dach.
Dwór skierowany jest fasadą na dziedziniec folwarczny. Budynek wzniesiony na planie prostokąta, dwukondygnacyjny, nakryty dachem czterospadowym. Elewacje pozbawione cech stylowych. Część budynków pofolwarcznych nadal jest użytkowana, niektóre opuszczone i zaniedbane, z zawalonymi dachami.
Zimnik położony jest około 9 kilometrów na południowy-wschód od Jawora. Dojazd drogą wojewódzką nr 374 w kierunku Strzegomia do miejscowości Niedaszów, skąd do Zimnika prowadzi lokalna droga. Dawny folwark zajmuje znaczną część wioski. Na południe od niego rozciąga się kopalnia granitu Zimnik oraz jezioro, powstałe w wyniku zalania jednego z wyrobisk.
Damian Dąbrowski,
Wrzesień 2019r.
