Powiat górowski, gmina Niechlów

(nazwa niemiecka Zapplau Nieder und Ober, Kreis Guhrau)

 

Zabytki w Szaszorowicach

Do rejestru zabytków nie został wpisany żaden obiekt w Szaszorowicach.

W ewidencji zabytków uwzględniono m.in. zespół pałacowo-folwarczny (Dolny): pałac (następnie szkoła, nr 28), bramę wjazdową, oficynę mieszkalną, stodołę, dwie obory, park pałacowy oraz most na rzece Baryczy.

W 1791 roku w Szaszorowicach znajdował się folwark, szkoła, 11 gospodarstw wolnych zagrodników, 18 zagrodników omłockowych, 14 chałupników, 2 wiatraki, 9 innych domostw. W sumie wieś liczyła 56 domów i 317 mieszkańców. Właścicielem majątku był generał hrabia von Kalkreuth. W 1827 roku majątek nabył Eduard von Leckow. W 1830 roku w Szaszorowicach wzmiankowano 61 domów, 2 folwarki (Dolny i Górny), 341 mieszkańców, w tym 26 katolików, ewangelicką szkołę, browar, 2 gorzelnie, 2 wiatraki, leśnictwo. W skład wsi wschodziły kolejne folwarki: Linz (Lipowiec) i Schäferei. W 1843 roku dobra za 49 500 talarów reńskich nabył S. Meyer. Pozostał ich właścicielem do około 1845 roku. W tym czasie w kolejnym opisie miejscowości wymieniono 66 domów, 2 folwarki, 368 mieszkańców, w tym 29 katolików, ewangelicką szkołę, 2 wiatraki, browar, 2 gorzelnie, 7 rzemieślników, 8 kupców, leśnictwo, hodowlę 700 owiec merynosów. Częścią Szaszorowic pozostawały folwarki Linzvorwerk i Schäfereivorwerk. Przed 1856 rokiem Eduard von Leckow ponownie został właścicielem włości. W jego rękach pozostały do 1872 roku. Następnie doszło do krótkiego podziału majątku między jego synów. W 1876 roku Bruno von Leckowa wzmiankowano w Szaszorowicach Górnych, a Bertrama von Leckow w Szaszorowicach Dolnych. W 1894 roku cała miejscowość znalazła się w rękach Bertrama, którego jako właściciela dóbr wymieniano w księgach adresowych do 1917 roku. W 1894 roku majątek liczył 312ha, w tym 193ha pól uprawnych, 14ha łąk, 36ha pastwisk, 53ha lasów, 6ha wód, 10ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. W 1912 roku posiadłość dzierżawił właściciel fideikomisu Alfred Gilka-Bötzow, a w 1917 roku Hellmuth von Leckow, syn Bertrama. Około 1921 roku Hellmuth von Leckow, rotmistrz 1 pułku dragonów, otrzymał w spadku majątki Dolne i Górne Szaszorowice. W jego rękach dobra pozostały przynajmniej do 1937 roku. Powierzchnia majątku wynosiła 306ha, w tym 200ha pól uprawnych, 20ha łąk, 25ha pastwisk, 54ha lasów, 2ha wody, 2ha parku, 3ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Właściciel posiadał udziały w młynach, cukrowni oraz mleczarni w Górze, a także w krochmalni w Niechlowie. Na folwarkach znajdował się wygon, prowadzono hodowlę czarno-białego zarodowego bydła wschodniofryzyjskiego oraz źrebiąt. Prowadzono rozwiniętą gospodarkę nasienną ziemniaków.

Dwa pałace w Szaszorowicach w I połowie XX wieku

Źródło: https://polska-org.pl/828299,foto.html?idEntity=561021 (dostęp: 30.10.2022r.)

Szaszorowice Górne

Rezydencja określana także jako stary pałac. Budowla powstała około połowy XIX wieku, ufundowana zapewne przez rodzinę von Leckow. Niewielki pałac posiadał ciekawą bryłę, składał się z dwóch podpiwniczonych, parterowych skrzydeł, przecinających się pod kątem prostym. Obydwa skrzydła posiadały użytkowe poddasze i nakrywały je dachy dwuspadowe z lukarnami. Efekt zdobienia elewacji uzyskano poprzez zastosowanie otynkowania ścian i czerwonej cegły w narożach budynku, wokół okien i jako gzyms wieńczący. Ściany szczytowe zamknięto w formie schodkowej. Główne wejście ulokowane w centrum fasady poprzedzono schodami. Po wybudowaniu nowej rezydencji w Szaszorowicach Dolnych starsza siedziba, otoczona lasami, mogła pełnić funkcję pałacu myśliwskiego.

Pałac w I połowie XX wieku

Źródło: https://polska-org.pl/9253540,foto.html?idEntity=561021 (dostęp: 30.10.2022r.)

Źródło: https://polska-org.pl/7226930,foto.html?idEntity=561021 (dostęp: 30.10.2022r.)

Po 1945 roku pałac nie został zamieszkany. Rozbierano go na cegłę, z której w okolicy powstało kilka domów. Ruiny ostatecznie zrównano z ziemią w latach 60. XX wieku. Obecnie z majątku pozostała brama wjazdowa, pozostałości zabudowy mieszkalno-gospodarczej oraz zdziczały park ze studnią i gruzowiskiem w miejscu pałacu.

Szaszorowice Dolne

Pałac określany jako nowy, został zbudowany zapewne w latach 70. XIX wieku dla Bertrama von Leckow, w czasie krótkiego podziału majątku pomiędzy braci. Po zjednoczeniu dóbr w rękach Bertrama zapewne mieszkał on dalej w nowo ufundowanym pałacu. Około 1905 roku rezydencja została przebudowana. Pałac założony na planie prostokąta zbliżonego do kwadratu, podpiwniczony, trzykondygnacyjny, nakryty płaskim dachem. Fasada z centralnym ryzalitem mieszczącym główne wejście. Wejście poprzedzone dużym tarasem podtrzymywanym przez pary kolumn doryckich. Taras ozdabia skomplikowana balustrada z kutego żeliwa. Elewacje ozdabiają okna w prostych opaskach, narożna lizeny, gzyms z fryzem ząbkowym, płyciny z motywami roślinnymi. Pałac poprzedzony podjazdem. W elewacji tylnej na osi wejście prowadzące na niewielki taras i schody do ogrodu. Rezydencje poprzedzona podjazdem.

Pałac w latach 30. XX wieku

Źródło: https://polska-org.pl/759676,foto.html?idEntity=536305 (dostęp: 30.10.2022r.)

Źródło: https://polska-org.pl/5821526,foto.html?idEntity=536305 (dostęp: 30.10.2022r.)

Po 1945 roku majątek podlegał pod Inspektorat PGR w Zaborowicach. Następnie należał do PGR Kietlów i PPN POMET Wołów. W pałacu urządzono szkołę podstawową. W 1977 roku szkoła działała jako filia Zbiorczej Szkoły Gminnej w Niechlowie. Po likwidacji szkoły zabytek sprzedany prywatnemu inwestorowi. Obecnie pałac nieużytkowany, zabezpieczony przed wejściem, do zobaczenia z pewnej odległości, zza ogrodzenia.

Szaszorowice położone są około 15 kilometrów na zachód od Góry. Z miasta powiatowego dojazd DW324 w kierunku Szlichtyngowej do miejscowości Wroniniec i dalej lokalną drogą przez Miechową. Dawne Szaszorowice Górne to wschodnia część wsi.

Przybliżona lokalizacja nieistniejącego pałacu:

51.65038783773599, 16.395781851088135

Dawne Szaszorowice Dolne to obecnie zachodnia część miejscowości. Folwark należący do majątku znajduje się na północnym brzegu rzeki Baryczy, natomiast pałac po jej południowej stronie.

Dokładna lokalizacja pałacu:

51.64767738698844, 16.380641594478462

Damian Dąbrowski,

Październik 2022r.

Joomla templates by a4joomla