Powiat opolski, gmina Dąbrowa
(nazwa niemiecka: Dambrau, Kreis Falkenberg)
Rys historyczny i stan obecny:
Pałac w Dąbrowie wybudowano w latach od 1615 do 1617 dla Joachima v. Tschetschau-Mettich pierwotnie prezentował sobą styl późnorenesansowy. W 1886 roku właścicielem majątku w Dąbrowie był książę Alfred von Hatzfeld-Wildenburg. Następnie majątek przeszedł w ręce rodziny von Hochberg. Za rządów hrabiego Konrada Edwarda von Hochberg (ur.1867r., zm.1934r.), w latach 1894-1897 pałac w Dąbrówce został rozbudowany i jednocześnie uzyskał neorenesansowy kostium. Ostatnim przedwojennym właścicielem państwa stanowego Dąbrówka był dr prawa Hermann hrabia zu Solms-Baruth. Pałac to obiekt dwukondygnacyjny, murowany z cegły, otynkowany, czteroskrzydłowy z prostokątnym dziedzińcem otoczonym krużgankami. Rezydencja jest nakryta dachem dwuspadowym z lukarnami, facjatami i szczytami z XIX wieku. Pałac częściowo podpiwniczony, o piwnicach sklepionych kolebkowo. W jedenastoosiowej elewacji budynku zwróconej w kierunku południowo-zachodnim, znajduje się wieża bramna, usytuowana niesymetrycznie, bardziej ku zachodowi. Pięć kondygnacji wieży zwęża się uskokowo, ostatnia jest ośmioboczna zwieńczona baniastym hełmem z latarnią. Na wieży umieszczono tablicę fundacyjną. Sień przejazdowa pod wieżą jest sklepiona kolebkowo – krzyżowo. Druga sień przejazdowa znajduje się w sześcioosiowej elewacji południowo-wschodniej, jest sklepiona kolebkowo z lunetami. Elewację tą zdobi też portal z 1 połowy XVII wieku oraz loggia drewniana. Pozostałe skrzydła (północno-wschodnie i północno-zachodnie) są siedmioosiowe. Rytm okien od strony dziedzińca jest zaburzony na ścianach widoczne są pozostałości sgraffitowej dekoracji w motywach roślinnych, z 1 połowy XVII wieku. W narożniku zachodnim na dziedzińcu znajduje się wieloboczna wieżyczka, w pierwotnym założeniu pełniła funkcję klatki schodowej, a w narożniku północno-wschodnim drewniana loggia.
Podczas rozbudowy do pierwotnej bryły pałacu dodano w narożniku skierowanym ku południu pawilon z okrągłą basztą, elewację północno-wschodnią wzbogacono o ryzalit pięcioboczny i portyk z tarasem wspartym na kolumnach. Do elewacji północno-zachodniej dobudowano część mieszkalną z kolistą klatką schodową a całe skrzydło podwyższono.
We wnętrzu budynku zachowano pierwotny układ pomieszczeń z niewielkimi zmianami. Narożnik wschodni budynku zawiera salę o sklepieniu kolebkowo-krzyżowym wspartym na centralnym filarze, źródła wskazują na zmianę układu pomieszczenia w wyniku podzielenia go ściankami działowymi. Dawna kaplica znajduje się w skrzydle północno- wschodnim, obok niej klatka schodowa, w skrzydle północno-zachodnim druga klatka schodowa, trzybiegowa z podestami. Sklepienia w pomieszczeniach zdobione późnorenesansową dekoracją stiukową (imitacja żebrowań i dekoracje plafonowe), są głównie: kolebkowe, kolebkowo-krzyżowe. Skrzydła w przyziemiu jednotraktowe poza w skrzydłem południowo-wschodnim (dwutraktowe).
Pałac ogrodzony jest murem z bramą wjazdową od strony południowego-zachodu. Zabudowania gospodarcze i oficyna usytuowane od strony południowej.
Park przypałacowy, został założony w XVII wieku, później przekształcony do stylu krajobrazowego w XIX wieku. Wyróżnia się w nim oś widokowa biegnąca w kierunku wschodnim.
Obecnie pałac jest własnością Uniwersytetu Opolskiego. Plotka głosi, iż trwają prace adaptacyjne obiektu do pełnienia funkcji Centrum Biznesu. Stan obiektu można ocenić na dobry, choć widoczne są wyraźne ślady zaniedbań.
Zabytki w Dąbrowie
Do rejestru zabytków w Dąbrowie wpisano kościół parafialny p.w. św. Wawrzyńca (nr rej.: 552/59 z 24.02.1959r.); zespół zamkowy: zamek (nr rej.: 159/55 z 11.07.1955r.), park (nr rej.: 169 z 29.04.1949r. oraz 71/83 z 1.08.1983r.), aleję dojazdową (nr rej.: 211/89 z 28.07.1989r.); dom zakonny elżbietanek, ul. Polna 4, 1895r. (nr rej.: 2275/91 z 1.07.1991r.).
Informacje praktyczne i dojazd:
Wybierającym się w podróż do Dąbrowy komunikacją publiczną proponuję dojazd do Opola pociągiem z Gliwic, a dalej podróż PKS-em w kierunku Niemodlina. Z PKS-u należy wysiąść na przystanku Dąbrowa, przy DK 46 przez która należy przejść i podążać prosto główną ulicą Dąbrowy około 1,5 km. Przy okazji warto zwiedzić dwór w Ciepielowicach. Planującym wyjazd samochodem proponuję jechać autostradą A4, następnie DK 46 w kierunku Opola, do miejscowości Dąbrowa. W jedną stronę około 100 km. Samochód można zaparkować z bezpośrednim sąsiedztwie muru, w pobliżu bramy wjazdowej. Pałac jest łatwo zauważyć, położony jest w okolicy kościoła.
Karolina Koszarska,
Sierpień 2009 roku
