Powiat namysłowski, gmina Namysłów
(nazwa niemiecka: Paulsdorf, Kreis Namslau)
Rys historyczny i stan obecny:
Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1233 r. Na temat historii majątku w Pawłowicach Namysłowskich zachowały się tylko pojedyncze informacje. Na przełomie XVI i XVII w. wioska należała do rodziny Stwolinskich. Przedstawicielka tej rodziny Sara von Stwolinski była małżonką Jana IV von Dombnig (1564-1621), właściciela Mrozowa. Następnie wzmiankowany był Mikołaj Marschall von Bieberstein zmarły przed 1630 r., właściciel Pawłowic Namysłowskich, w 1621 r. szef żandarmerii książęcej w księstwie oleśnickim. W drugiej połowie XVII w. majątek należał do rodziny von Siegroth. Kolejna znana właścicielka, Katarzyna von Boehm, sprzedała go w 1804 r. Augustowi Leopoldowi (ur.1752 r.) von Posadowski, który zmarł bezpotomnie (data śmierci nieznana). O dalszych losach posiadłości trudno znaleźć informacje. Po drugiej wojnie światowej majątek upaństwowiono, folwark przekształcono w Państwowe Gospodarstwo Rolne, a w rezydencji urządzono mieszkania jego pracowników.
Klasycystyczny dwór w Pawłowicach Namysłowskich wzniesiono zapewne w połowie XIX w., być może w miejscu starszego obiektu (wskazywać mogą na to piwnice sklepione kolebkowo z lunetami). Budynek murowany z cegły, potynkowany, zbudowany na planie prostokąta, częściowo podpiwniczony, dwukondygnacjowy, nakryty dachem czterospadowym, z nowszymi wystawkami, wykonanym z blachy. Fasada dziewięcioosiowa (pierwotnie zapewne jedenastoosiowa) z centralnym pozornym ryzalitem zwieńczonym attyką ze ślepą balustradą. Główne wejście do budynku poprzedza drewniany ganek. Przy jednej z elewacji bocznych nowsza przybudówka, z dodatkowym wejściem. Elewacje budynku w znacznym stopniu uproszczone, szczególnie przez remont który miał miejsce po 1998 r., zachowały się proste gzymsy nad częścią otworów okiennych, międzypietrowy gzyms przepaskowy i wieńczący gzyms kostkowy. Część środkowa fasady artykułowana płaskimi lizenami. Z fotografii sprzed 1998 r. wynika, że przyziemie budynku było boniowane.
Dwór otacza rozległy park typu swobodnego o powierzchni 4,5 ha. W drzewostanie parku występują zarówno pospolite gatunki (dąb szypułkowy, lipa drobnolistna, grab zwyczajny), jak i rzadsze okazy: jesion pensylwański, czy skrzydłorzech kaukaski. W pobliżu znajdują się budynki gospodarcze dawnego folwarku.
Dwór w Pawłowicach namysłowskich można zobaczyć z zewnątrz, jego wnętrza są niedostępne, ponieważ budynek pełni funkcje mieszkalne.
Do rejestru zabytków sztuki w Pawłowicach Namysłowskich wpisano tylko park. Wpisu dokonano 15.07.1981 r., pod nr rej.: 60/81. Brak opieki konserwatorskiej nad budynkiem dworu, sprawił iż obiekt w wyniku kolejnych remontów zatracił część cech stylowych. Budynek powinien zostać zabezpieczony przed podobnymi działaniami jak najszybszym wpisem do rejestru zabytków.
Informacje praktyczne i dojazd:
Dojazd do Pawłowic Namysłowskich komunikacją publiczną jest mało realny. Do miejscowości dojeżdżają autobusy PKS z Namysłowa, kursują one jednak bardzo rzadko (5 kursów) i tylko w dni robocze. W Namysłowie bardzo trudno zgrać przesiadkę na autobus do Pawłowic Namysłowskich. Do samego Namysłowa najlepiej dotrzeć pociągiem z Katowic lub Tarnowskich Gór, z przesiadką w Kluczborku. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Nogawczyce, następnie DK 88 do Strzelec Opolskich i dalej DK 94 do Opola. Z Opola do Namysłowa najkorzystniej jechać DK 454. Z Namysłowa (wyjazd ul. Sycowską) do Pawłowic Namysłowskich trzeba jechać lokalnymi drogami przez Smarchowice Małe, Jakubowice i Idzikowice. Odległość: w jedną stronę nieco ponad 140 km. Dwór w Pawłowicach Namysłowskich znajduje się na prawo od głównej ulicy, samochód można zaparkować przy prowadzącej do niego bocznej drodze.
Damian Dąbrowski,
Sierpień 2010 r.