Powiat kłodzki, miasto
(nazwa niemiecka: Seitenberg, Kreis Habelschwerdt)
Początki miejscowości sięgają pierwszej połowy XIV w. W 1345r. Stronie należało do rodziny von Glaubitz. Następnie wchodziło w skład dóbr królewskich. Kolejnymi właścicielami miejscowości były rodziny von Althann (od 1684r.), von Wallis (od 1733r.), von Schlebrendorf (od 1783r.), von Mutius (od 1789r.). W 1838r. dobra określane jako „klucz stroński” nabyła od rodziny von Mutius Marianna Orańska (ur.1810r., zm.1883r.), córka króla Niderlandów Wilhelma I i małżonka księcia Albrechta Pruskiego. W rękach potomków Marianny i Albrechta posiadłość pozostała do końca drugiej wojny światowej.
Dwór
Pierwszy skromny budynek rezydencjonalny istniał w Stroniu Śląskim już w 1787r. W 1838r. w jego miejscu na zlecenie Marianny Orańskiej zbudowano istniejący do dzisiaj dwór. Dwór przebudowywano pod koniec XIX w. i w drugiej połowie XX w. Budynek murowany, potynkowany, założony na planie prostokąta, dwukondygnacyjny, nakryty dachem czterospadowym. Fasada pięcioosiowa, z centralnym głównym wejściem. Elewacje dworu pierwotnie posiadały neorenesansowe i neoklasycystyczne detale. Obecnie są w znacznym stopniu uproszczone, zachowały wydatne gzymsy między kondygnacjami i gzyms wieńczący oraz niektóre nadokienniki. Układ wnętrz przekształcony, z sienią przelotową na osi budynku. Obecnie dwór jest własnością miasta i pełni funkcję siedziby władz samorządowych. Do budynku przylega niewielki park utworzony w XIX w. na terenie folwarku. W pobliżu wznosi się dawny kościół ewangelicki ufundowany w 1915r. przez właściciela majątku w Stroniu, księcia Friedricha Heinricha von Hohenzollern (ur.1874r., zm.1940r.), wnuka Marianny Orańskiej.
Zabytki w Stroniu Śląskim
Do rejestru zabytków w Stroniu Śląskim wpisano kościół p.w. św. Marcina (22.12.1971r., nr rej.: 1979); kościół ewangelicki, obecnie rzymsko-katolicki p.w. Zmartwychwstania (14.05.1991r., nr rej.: 1339/WŁ); kaplicę (22.12.1971r., nr rej.: 1980).
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Stronia Śląskiego zapewniają autobusy PKS kursujące między innymi z Kłodzka i Lądka-Zdroju. Ze względu na możliwość znalezienia przesiadki polecam dojazd przez Kłodzko. Do miasta można dotrzeć np. pociągiem z Wrocławia. W Stroniu Śląskim znajduje się również nieczynny dworzec kolejowy. Dawniej do miejscowości można było z Kłodzka dojechać również pociągiem. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Prądy, następnie DK46 przez Nysę w stronę Kłodzka. W Złotym Stoku należy skręcić w lewo w DK390 prowadzącą do Lądka-Zdroju. Z Lądka do Stronia Śląskiego najlepiej jechać DK392. Odległość: z Gliwic w jedną stronę około 190km. Dwór znajduje się w centrum Stronia Śląskiego, przy ulicy Kościuszki. Samochód można zostawić na niewielkim parkingu przed dawną rezydencją, pełniącą obecnie funkcję Urzędu Miasta.
Damian Dąbrowski,
Wrzesień 2012 r.
