Powiat wołowski, gmina Wińsko
(nazwa niemiecka Klein Schmograu, Kreis Wohlau)
Zabytki w Smogorzówku
Do rejestru zabytków nie wpisano żadnego obiektu w Smogorzówku. W ewidencji zabytków znajdują się: dom mieszkalny (nr 23), dom mieszkalny i sklep, dawna szkoła (nr 38) oraz zespół dworski (nr 13-15): dwór (nr 13), stajnia z mieszkaniem stangreta (ruina), stajnia, obecnie budynek gospodarczy, stodoła (ruina), owczarnia z częścią mieszkalną, budynek mieszkalno-gospodarczy, park dworski.
W 1787 roku majątek w Smogorzówku należał do porucznika von Borrwitz. W miejscowości znajdował się dwór i folwark. Przed 1830 roku właścicielem dóbr był radca wojenny von Timroth. Następnie majątek otrzymała w spadku wdowa po nim. W 1830 roku w miejscowości wzmiankowano folwark. W 1839 bądź w 1841 roku posiadłość nabył za 36250 talarów reńskich porucznik von Beöczy. Według opisu wioski z 1845 roku w Smogorzówku znajdował się folwark. Kolejnym właścicielem dóbr został Emmerich Adolf Andreas von Beöczy (ur.1839r., zm.1901r.), rotmistrz w stanie spoczynku i starszy ziemski. W 1894 roku jego majątek liczył 507,5ha, z tego 16ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. W 1901 roku włości odziedziczył porucznik Emmerich Rudolf Wolf von Beöczy (ur.1870r., zm.1938r.), syn Emmericha Adolfa i Rosaly von Stosch (ur.1848r., zm.1892r.). W 1912 roku posiadłość miała powierzchnię 65ha, w tym 1ha stawów, 1,5ha parku, 2ha ogrodu, 2ha dróg i podwórzy gospodarczych. Według księgi adresowej z 1937 roku majątek należący w dalszym ciągu do Emmericha von Beöczy, rotmistrza w stanie spoczynku i starszego ziemskiego liczył 488,1ha, w tym 1ha stawów, 2ha parku i ogrodu, 2,4ha dróg i podwórzy gospodarczych. Gospodarstwem kierował Dr Emmerich von Beöczy. Ostatnim właścicielem dóbr był Joachim Andreas Friedrich von Beöczy, syn Emmericha Rudolfa i Marie von Hahn (ur.1878r.). W 1929r. Joachim Andreas Friedrich ożenił się z Felicitas Welly Marią (ur.1909r.), córką majora Waltera Paula Karla von Gerlach (ur.1870r., zm.1922r.) z pobliskiej Moczydlnicy Klasztornej. Po zakończeniu drugiej wojny światowej majątek przejęło państwo polskie. Losy zespołu dworskiego po 1945 roku nie są znane. Dwór zmieniono w wielorodzinny budynek mieszkalny i zabytek do dziś pełni funkcje mieszkalne. Dawną rezydencję można zobaczyć z zewnątrz.
Dwór na widokówce z pierwszej połowy XX wieku
Źródło: http://dolny-slask.org.pl/5864539,foto.html?idEntity=506532 (dostęp: 11.03.2016r.)
Dwór w Smogorzówku wzmiankowano po raz pierwszy w opisie miejscowości z 1787 roku. Rezydencję zapewne przebudowała w XIX wieku rodzina von Beöczy. Budynek murowany z cegły, potynkowany, trzyskrzydłowy, podpiwniczony, parterowy, z częściowo użytkowym poddaszem, nakryty dachem naczółkowym. Fasada (elewacja południowa) dziesięcioosiowa, z asymetrycznie umieszczonym głównym wejściem. Dodatkowe wejścia w pozostałych elewacjach budynku. Elewacje w znacznym stopniu uproszczone, zachowały wydatny gzyms wieńczący i proste obramowania wokół niektórych otworów okiennych.
Na południowy-wschód od dworu pozostałości zabudowań gospodarczych dawnego folwarku. Bardziej na zachód zaniedbany park, częściowo otoczony rozpadającym się murem.
Smogorzówek znajduje się około 12 kilometrów na północ od Wołowa. Z miasta najlepiej wyjechać DK339 w kierunku Żmigrodu. W Pełczynie z tej trasy należy skręcić w lewo w lokalną drogę prowadzącą do Smogorzówka. Zespół dworski położony jest w centrum miejscowości, na południe od drogi Pełczyn-Wińsko. Dwór (nr 13) znajduje się przy samej ulicy. Samochód można zostawić w bocznej drodze prowadzącej do parku, w niewielkiej odległości od samej rezydencji.
Damian Dąbrowski,
Marzec 2016r.