Powiat głogowski, gmina Pęcław
(nazwa niemiecka Kottwitz, Kreis Wohlau)
Zabytki w Kotowicach
Do rejestru zabytków w Kotowicach nie został wpisany żaden obiekt. W ewidencji zabytków uwzględniono jedynie dawny cmentarz na zachód od wsi. Zarówno pałac jak i folwark nie były wpisane nie tylko do rejestru, ale nawet do ewidencji zabytków. Dzięki temu bez problemu można było je wyburzyć…
Miejscowość wzmiankowano pod nazwą Kothowiczi w datowanej na 1295 roku „Księdze uposażeń biskupstwa wrocławskiego”. W dokumencie z 1465 roku pojawiła się jako Kottewitz. W 1791 roku dobra należały do hrabiego von Röder. W tym czasie w Kotowicach znajdował się pałac, 2 folwarki, karczma, gospodarstwa 16 zagrodników, 3 chałupników, wiatrak oraz 12 innych budynków. W sumie wieś liczyła 36 domów i 168 mieszkańców. W 1830 roku majątek był w rękach wyższego urzędnika Liboriusa z Chobieni. W Kotowicach wzmiankowano 28 domów, pałac, dwa folwarki, owczarnię, 205 mieszkańców, w tym 8 katolików, ewangelicką szkołę, browar, gorzelnię i wiatrak. W 1845 roku właścicielami włości byli spadkobiercy wyższego urzędnika Liboriusa. W miejscowości znajdowały się 24 domy, pałac, dwa folwarki, owczarnia, ewangelicka szkoła, hodowla bydła i owiec merynosów, wiatrak, browar oraz gorzelnia. Kotowice zamieszkiwało 199 osób, w tym 25 wyznania katolickiego. Prze 1856 rokiem majątek nabył baron von Eickstädt. W jego posiadaniu dobra pozostały krótko, do około 1858 roku. Przez następne kilkadziesiąt lat właściciele włości często się zmieniali. W Kotowicach wzmiankowano w latach 1861-1872 Edinga, w 1876 r. dr prawa Geislera, w 1886 r. referendarza Schrötera, w 1894 r. Hansa von Westernhagena z Berlina. W 1898 roku posiadłość nabył Heinrich Wilhelm von Sprenger, deputowany powiatowy z Małuszowa w powicie jaworskim. Pozostał właścicielem przynajmniej do 1905 roku. W księdze adresowej z 1909 roku w Kotowicach wymieniono Roberta Siega. Jeszcze w tym samym roku majątek nabył Georg Furchheim. W jego rękach posiadłość pozostała do końca drugiej wojny światowej. W 1937 roku dobra rycerskie Kotowice miały powierzchnię 306 ha, w tym 200 ha pól uprawnych, 45 ha łąk, 20 ha pastwisk, 11 ha wody, 20 ha lasu, 10 ha parku, ogrodu, dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków.
Pałac w Kotowicach w i połowie XX wieku
Źródło: https://polska-org.pl/9948243,foto.html?idEntity=504168 (dostęp: 2.11.2024 r.)
Źródło: https://polska-org.pl/5162806,foto.html?idEntity=504168 (dostęp: 2.11.2024 r.)
Źródło: https://polska-org.pl/968792,foto.html?idEntity=504168 (dostęp: 2.11.2024 r.)
Pałac w Kotowicach wzmiankowano już w opisie miejscowości z 1791 roku. Ponownie wymieniono go w dokumentach z 1830 i 1845 roku. Klasycystyczną rezydencję wzniesiono prawdopodobnie na początku XIX wieku w miejscu i z wykorzystaniem murów – zwłaszcza piwnic – starszej siedziby. Szczegółów już nigdy nie poznamy, bowiem bez żadnych badań pozwolono kilka lat temu budynek wyburzyć. Pałac był podpiwniczony, założony na planie prostokąta zbliżonego do kwadraty, dwukondygnacyjny, z częściowo użytkowym poddaszem, nakrytym dachem dwuspadowym o niewielkim nachyleniu połaci. Poza korpusem budynek składał się z niewielkiej jednoosiowej dobudówki. Główne wejście znajdowało się na osi korpusu, poprzedzał je taras ze schodami, a akcentował pozorny ryzalit flankowany pilastrami i zwieńczony spłaszczonym naczółkiem. Od ogrodu nad wejściem umieszczono loggię. Elewacje pałacu były bogato zdobione gzymsami, opaskami wokół okien i nadokiennikami. Po drugiej wojnie światowej dobra zostały znacjonalizowane. Na bazie miejscowego majątku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne. Rezydencję wykorzystywano jako wielorodzinny budynek mieszkalny. Po likwidacji PGR-u w latach 90. XX wieku pałac był już mocno zdewastowany i został opuszczony. Na początku XXI wieku budynek zmienił się w ruinę. W poszyciu dachu znajdowały się liczne ubytki, stropy o drewnianej konstrukcji uległy zawaleniu, ściany spękały, odpadał z nich tynk. Przed 2014 rokiem stan budynku uległ dalszemu pogorszeniu. Zawaliły się ściany zewnętrzne oraz część murów obwodowych. W kolejnych latach właściciel zabudowań dokonał całkowitego wyburzenia pałacu oraz folwarku. Obecnie z całego założenia pozostał zdziczały park oraz fragmenty murowanego ogrodzenia z bramą.
Stan pałacu na początku XXI wieku (do 2014 roku). Zdjęcia pochodzą ze strony http://www.niederschlesien.info/
Dziękuję Tomaszowi Mietlickiemu za zgodę na wykorzystanie zdjęć nieistniejącego pałacu
Kotowice położone są około 20 kilometrów na wschód od Głogowa. Najkrótszy dojazd z miasta powiatowego prowadzi DW 292 i następnie DW 330 przez Pęcław. W Leszkowicach z tej ostatniej trasy należy skręcić na północ w lokalną drogę prowadzącą do Kotowic. Dawny majątek znajdował się na północnym krańcu wioski.
Przybliżona lokalizacja nieistniejącego pałacu
51.63121356718494, 16.32355036868267
Damian Dąbrowski,
Listopad 2024r.
Dawny majątek w 2021 roku
