Powiat wołowski, gmina Wińsko
(nazwa niemiecka Belkawe, w latach 1937-1945 Strenblick, Kreis Wohlau)
Zabytki w Białkowie
Do rejestru zabytków w Białkowie wpisano park dworski, z pocz. XX w., nr rej.: A/2600/478/W z 22.12.1980r. Ponadto w ewidencji zabytków znajduje się zespół pałacowy, w tym sam pałac, obecnie obserwatorium astronomiczne Uniwersytetu Wrocławskiego, a także kryty ganek – łącznik z dwoma wieżami i dwa obserwatoria astronomiczne.
Włości należały m.in. do rodu von Salich, Holza, von Packisch-Festenberg, von Wutschichowsky. Po śmierci Pani Clary von Wutschichowsky w pałacu w Białkowie urządzono schronisko dla Narodowosocjalistycznej Opieki Społecznej (Nationalsozialistische Volkswohlfahrt – NSV). Ostatecznie w 1942 roku majątek wraz z rezydencją, parkiem i obserwatorium astronomicznym wybudowanym przez Leo von Wutschichowsky`ego przekazano Uniwersytetowi Wrocławskiemu. W 1945 roku posiadłość zajęły wojska radzieckie. Zniszczeniu uległa część aparatury w obserwatorium. Jeszcze w tym samym roku Polacy przejęli posiadłość. Do dziś majątek stanowi własność Uniwersytetu Wrocławskiego. Obecnie działa w nim stacja obserwacyjna Instytutu Astronomicznego wspomnianej uczelni. Pałac można zobaczyć tylko z zewnątrz.
Rezydencja na przedwojennych fotografiach zamieszczonych na portalu www.dolny-slask.org.pl
Źródło: http://dolny-slask.org.pl/670082,foto.html?idEntity=561393 (dostęp: 27.02.2016r.)
Źródło: http://dolny-slask.org.pl/3520318,foto.html?idEntity=561393 (dostęp: 27.02.2016r.)
Źródło: http://dolny-slask.org.pl/807895,foto.html?idEntity=561393 (dostęp: 27.02.2016r.).
Rezydencja w Białkowie została wspomniana po raz pierwszy w opisie miejscowości z 1845 roku. Być może budynek został przekształcony na przełomie XIX i XX wieku za rządów Leo von Wutschichowskyego. Przed pierwszą wojną światową na terenie folwarku została wzniesiona willa dla dzierżawców majątku. Sam pałac jest budynkiem murowanym z cegły, założonym na planie prostokąta, podpiwniczonym, dwukondygnacyjnym, nakrytym dachami dwuspadowymi o niewielkim nachyleniu połaci. Skromnie zdobione elewacje rezydencji nie były nigdy potynkowane. Bryłę budynku ożywiają liczne ryzality i dwie wieże. Pałac posiada łącznik prowadzący do budynków obserwatorium. Do zabudowań przylega niewielki park.
Białków położony jest około 20 kilometrów na północny-wschód od Wołowa. Z Wołowa najlepiej skierować się DK338 prowadzącą do Wińska. Z Wińska należy wyjechać drogą lokalną prowadzącą do Białkowa przez Kleszczowie i Stryjno. Białków to bardzo mała miejscowość, dawny folwark stanowi większość jej zabudowy. Samochód można zaparkować na poboczu drogi biegnącej wzdłuż ogrodzenia otaczającego park przypałacowy.
Damian Dąbrowski,
Luty 2016r.
